Historie

Historie

Geschiedenis Nieuwkoop

De eerste schriftelijke vermelding van de plaatsnaam Nieuwkoop dateert uit 1270. Volgens een legende werd Nieuwkoop in het begin van de twaalfde eeuw gesticht door een groep zigeuners, die vanwege een gebroken wagenwiel niet verder konden reizen en besloten zich op deze plaats te vestigen.  Het gebroken rad komt terug in het gemeentewapen, maar in werkelijkheid is het dorp Nieuwkoop ontstaan als een gemeenschap van veenontginners, die de moerasachtige woestenij hier hebben omgevormd tot weiland en akkers. Tot de gemeente Nieuwkoop behoren sinds 1 januari 2007 ook de kernen Ter Aar, Nieuwveen en Zevenhoven.

De inwoners van Nieuwkoop leefden vooral van de landbouw en veeteelt. Vanaf de zestiende eeuw werd het turfsteken echter de belangrijkste bron van inkomsten. Doordat veengronden massaal werden afgegraven ontstonden er grote en diepe plassen, beter bekend als de Nieuwkoopse plassen. Dit veroorzaakte veel wateroverlast. In de zeventiende eeuw werd de waterhuishouding in het gebied sterk verbeterd door de bouw van molens en sluizen en aan het aan het einde van de achttiende eeuw werd besloten tot de droogmaking van een gedeelte van de plassen. De resterende plassen vormen inmiddels een belangrijk recreatiegebied. In de twintigste eeuw breidde Nieuwkoop zich sterk uit. Sinds 1950 is het aantal inwoners van de gemeente bijna verdrievoudigd.

Geschiedenis Nieuwveen en Zevenhoven

Het leven in Nieuwveen en Zevenhoven werd grotendeels bepaald door het aanwezige veen. De eerste bewoners vestigden zich aan het einde van de elfde eeuw op de pas ontgonnen veenlanden en leefden vooral van akkerbouw en veeteelt. Rond 1300 werd begonnen met het afgraven van veen en al snel legde de bevolking zich hierop toe. In de steden was namelijk veel vraag naar veen, dat in gedroogde vorm een zeer bruikbare brandstof is. Aanvankelijk werden alleen de bovenste lagen afgegraven, maar door de uitvinding van de baggerbeugel rond 1530, kon ook het veen beneden de waterspiegel worden opgebaggerd. Dit wordt ook wel slagturven genoemd. Het turfsteken had ook nadelige effecten. Er ontstonden grote, diepe waterplassen, die tegen het einde van de achttiende eeuw, tegen hoge kosten, moesten worden drooggelegd. Dankzij deze Nieuwkoopse en Zevenhovense polders kon de bevolking zich (weer) toeleggen op akkerbouw en veeteelt. Tot op de dag van vandaag overheerst de agrarische sector in het gebied.

Geschiedenis Ter Aar, Langeraar, Papenveer en Korteraar

Verwarrend genoeg heette het huidige dorp Ter Aar vroeger Langeraar. Langeraar werd in 1788 na een dijkdoorbraak bij het Braassemermeer weggevaagd en elders opnieuw opgebouwd, nabij de inmiddels naar dit dorp vernoemde Langeraarse Plassen. Op de plaats van het oude Langeraar werd later toch weer een dorp gebouwd, dat nu de naam Ter Aar draagt en dat vroeger vooral bekend was om zijn vele inmakerijen, voor onder andere zilveruitjes, appelmoes en augurken.

Het dorp Papenveer dankt zijn naam aan een veerboot over de Aar. In 1822 werd de katholieke kerk in Korteraar opgeheven, zodat de katholieken uit dit dorp in Langeraar naar de kerk moesten. Hiervoor moesten deze 'papen', wat een scheldwoord was voor katholieken, gebruik maken van een veer. Papenveer had vroeger veel groenteveilingen; de stoomtrein van Amsterdam naar Alphen aan den Rijn had zelfs een speciale aftakking om groenten af te halen in Papenveer. Inmiddels bestaan noch de spoorlijn, noch de veilinghallen meer.

Monumenten in Nieuwkoop

Kijk hier voor het overzicht van alle rijksmonumenten in de gemeente Nieuwkoop en alle gemeentelijke monumenten in Nieuwkoop.

Meer informatie

Meer informatie over de historie van de gemeente Nieuwkoop vind je op de website van de Cultuur Historische Vereniging Ter Aar, de Historische Kring Liemeer en 't Historisch Genootschap Nieuwkoop. En natuurlijk in de diverse musea van onze gemeente.